Stembandknobbels, wat zijn dat?

Je hoort of leest het vaak in de media: “zanger x of zangeres y moet zijn/haar tournee uitstellen wegens stembandknobbels”. Maar wat zijn stembandknobbeltjes eigenlijk?

Nog niet zo heel lang geleden hadden Sam Smith en Adele er last van. Ze konden een hele periode niet meer zingen en moesten revalideren. Ook dichter bij huis kregen artiesten al te maken met stembandknobbels. Denk maar aan Marco Borsato of Natalia.

Ook sprekers kunnen last hebben van stembandknobbeltjes of ‘noduli vocalis’ zoals dat in het vakjargon heet. In de logopedische praktijk melden zich regelmatig mensen met een spreekberoep aan die plots langdurig hees zijn. Een consultatie bij de NKO-arts (neus-keel-oor-arts) wijst dan heel vaak stembandknobbels uit.

 

Zit er dan een knobbel in je keel?!

In zekere zin wel…

Ik vergelijk stembandknobbels altijd met eeltbolletjes.

Als je heel lang en hard in je handen klapt, dan zullen je handen na een tijdje pijn beginnen doen én zal er zich een eeltlaagje vormen op de plek waar je handen steeds weer contact maken. Hoe langer of harder je blijft verder klappen, hoe dikker dat eeltlaagje zal worden.

Hetzelfde gebeurt bij stembandknobbels. Tijdens het spreken en zingen openen en sluiten je stemplooien constant. Ze maken dus constant contact. Onder invloed van de lucht die je uitademt, trilt het slijmvlieslaagje op die stemplooien. Dit alles vormt het basisgeluid van je stem. Net als bij het klappen in de handen kan er zich op termijn een ‘eeltlaagje’ vormen op de plek waar beide stemplooien contact maken. Hierdoor kunnen de stemplooien niet meer mooi sluiten en wordt het trillingspatroon van het slijmvlieslaagje verstoord. Dat levert een hese stem op.

 

Hoe loop je die knobbels dan op?

Stemplooiknobbels hebben 3 grote oorzaken:

• Stemmisbruik: Veel roepen en schreeuwen, te veel praten of zingen,…
• Verkeerd stemgebruik: het toepassen van een verkeerde spreek – of zangtechniek (vaak onder invloed van stress en vermoeidheid)
• Een te veel aan spanning in het keelgebied of het aangezicht: als gevolg van stress en vermoeidheid wat vaak leidt tot verkeerd stemgebruik.

Dat roepen, schreeuwen en veel praten of zingen schadelijk zijn voor de stem is niets nieuws.

Wie beroepsmatig veel en lang moet spreken zonder recuperatiemoment in te lassen, zal zijn of haar stem vermoeien. Als je niet naar je lichaam luistert, zal je je stem gaan forceren.

Ook zangers vormen een risicogroep. Ze staan immers onder een voorturende druk. Zowel fans als critici volgen hun prestaties met een vergrootglas. 1 valse noot of uithaal en de (social) media staan er vol van. De stress die dat met zich meebrengt is enorm. Daarbij komt nog eens dat een onregelmatig leef – en slaappatroon tijdens tournees, de vele optredens en het repeteren ook fysiek hun tol eisen en dus vermoeidheid en spanning met zich meebrengen.

 

Doet dat pijn?

Sommige mensen met stemplooiknobbels hebben inderdaad ook een vermoeid gevoel in de keel. Anderen hebben het gevoel alsof er iets in de keel zit: een flapje of een bol of zo. Er zijn ook heel wat mensen met stemplooiknobbels die niet echt een ander gevoel in de keel hebben. Wel hebben ze allemaal last van een hese of schorre stem die ze niet meer onder controle hebben. Ze lijken ook minder luid te kunnen praten dan vroeger en hoog zingen is ook niet meer aan de orde. Af en toe zijn ze hun stem volledig kwijt. Het recupereren na een optreden of avondje uit duurt veel langer dan voordien.

 

Hoe kom ik er weer vanaf?

Denk je dat je wel eens last zou kunnen hebben stemplooiknobbels? Dan is het eerst en vooral belangrijk om bij een NKO-arts langs te gaan. Die kan namelijk met een flexibele camera via je neus of je mond naar je stemplooien kijken om te zien of zich daar iets ‘vreemds’ bevindt.

Als blijkt dat je effectief stemplooiknobbels hebt zitten, zal de NKO-arts je doorverwijzen naar een gespecialiseerde logopedist met wie je samen aan de slag gaat om je stem opnieuw gezond te doen klinken. Dit gebeurt via oefeningen, veranderingen in je levensstijl en het aanleren van een goede spreek – en zangtechniek. Vaak is het zo dat de knobbels hierdoor vanzelf kleiner worden en later verdwijnen.

Blijven ze toch zitten? Dan kunnen ze operatief verwijderd worden.

Dit is echter nooit de eerste oplossing!!!

 

Kunnen stembandknobbels terugkomen?

Als je terug hervalt in je oude spreek – en zangpatronen en geen aanpassingen aan je levensstijlmaakt, dan kunnen stemplooiknobbels inderdaad terugkomen. Daarom wordt sowieso eerst stemtherapie voorgeschreven en is een operatie pas het laatste redmiddel. Een ‘quick fix’ bestaat dus niet. Het wegwerken van stemplooiknobbels en het voorkomen dat ze terugkomen vergt dus tijd, inzet en oefening.

 

Kan ik dit alles voorkomen?

Ben je van plan om veel te spreken of wil je een zangcarrière uitbouwen? Investeer dan in het aanleren van een goede spreek – of zangtechniek en pas je levensstijl aan. Zorg daarnaast ook voor voldoende rust tussen spreekopdrachten en optredens door zodat je stem kan recupereren.

 

Keep it healthy!

 

Wil je je stem gezond leren gebruiken?

Schrijf dan in voor de zanglessen voor beginners.